Kobieta przed ciążą powinna dowiedzieć się , jakie zmiany nastąpią w jej ustroju w czasie ciąży i jak należy się w tedy zachować. W czasie ciąży informacje te powinny być pogłębione. Powinna również wiedzieć jakie objawy są niepokojące. Choroby poprzedzające, niezależnie od ciąży i zakażenia, mogą pogorszyć stan jej zdrowia w okresie ciąży i mieć negatywny wpływ na rozwój płodu. wiadomości na ten temat może kobieta uzyskać z dostępnego jej piśmiennictwa. Niezależnie jednak od stanu jej wiedzy o własnym zdrowiu musi przestrzegać ogólnych zaleceń dla ciężarnych i regularnie odwiedzać lekarza. Już podczas pierwszej wizyty ciężarna jest poinformowana , jakie objawy powinny ja skłonić do natychmiastowego zgłoszenia się do lekarza.
A oto ich wykaż:
- krwawienie z dróg rodnych, nawet niewielkiego stopnia
- zbyt mały w II trymestrze i zbyt duży powyżej 400 g w III trymestrze przyrost wagi
- obrzęki rąk, twarzy i nóg
- zaburzenia w widzeniu
- ciągły ból głowy, bezsenność
- utrzymujące się wymioty
- bóle w podbrzuszu
- słabe odczuwanie ruchów płodu
- dreszcze i podniesiona temperatura ciała
- obfita płynna wydzielina z pochwy
- jeżeli ma ogólne, choć bliżej nie sprecyzowane odczucie, że coś jest nie w porządku
Nie należy czekać na wystąpienie objawów chorobowych, aby iść do lekarza, lecz regularnie konsultować się z nim. Lekarz na podstawie obserwacji i badań wysokości dna macicy, położenia płodu, osłuchania tętna płodu, mierzenia ciśnienia tętniczego krwi, przyrostu wagi ciała – zorientuje się czy rozwój ciąży jest prawidłowy. W niektórych przypadkach wskazane jest wykonanie ultrasonografii USG w celu stwierdzenia zaburzeń w rozwoju ciąży, a zwłaszcza nieprawidłowej lokalizacji łożyska, nieprawidłowej wielkości płodu lub jego wad oraz w celu stwierdzenia bicia serca płodu.
W ciąży bardzo ważne są badania laboratoryjne , za pomocą, których można bardzo wcześnie rozpoznać chorobę współistniejącą, niekiedy jeszcze utajona, nie dająca objawów klinicznych jak:
- wykrycie zmian w moczu
- niskie stężenie hemoglobiny itp.
W przypadkach ciąż nieprawidłowych lekarz kieruje na badania specjalne, takie jak krzywa cukru we krwi, próby czynnościowe wątroby, nerek, tarczycy, nadnerczy itp. Badania te zazwyczaj przeprowadzone są w dużych szpitalach miejskich, wojewódzkich lub klinikach. niekiedy lekarz musi skierować ciężarna na przebadanie na oddziale ciąży powikłanej. W stanach zagrożenia ciężarna poddana jest monitorowaniu , tzn.obserwacji pod specjalnym aparatem, rejestrującym skurcze macicy i tętno płodu. W ten sposób można uchwycić wczesne niedotlenienie płodu i ewentualnie wcześniej kobietę rozwiązać.
Jeżeli lekarz nie zaleci częstszych wizyt , to ciężarna powinna udawać się do lekarza raz w miesiącu, w drugiej połowie ciąży co 3 tygodnie, w ostatnich 6 tygodniach co 1-2 tygodnie, a w przypadkach chorób nerek co tydzień, zawsze z wynikiem badania moczu. Pierwsza wizyta jest zwykle najdłuższa , ponieważ lekarz musi przeprowadzić wywiad , co do stanu zdrowia ciężarnej i przebytych chorób, zanotować wiek ciężarnej, pierwsze krwawienie miesiączkowe ciężarnej , długość cykli. nieregularność cykli może przemawiać za skłonnością do chwiejności układu wewnątrzwydzielniczego. Lekarz musi znać przebieg poprzednich ciąż, jakie były powikłania i jak rozwijają się dzieci. Następnie musi wiedzieć jakie były choroby dziedziczne w rodzinie i w jakim wieku umierają członkowie rodziny, jakie ciężarna. po zebraniu wywiadu lekarz przystępuje do badania ogólnego, następnie układu krążenia, a więc bada serce, tętno ciężarnej i mierzy ciśnienie krwi. Stwierdza, czy wątroba nie jest powiększona i czy nie ma obrzęków na twarzy, palcach i na kończynach dolnych, obsłuchuje płuca, bada jamę ustną, zwraca uwagę na barki w uzębieniu i ewentualną obecność ognisk zakażenia.
Po zbadaniu jamy brzusznej w pierwszej połowie ciąży przeprowadza badanie ginekologiczne zestawione, w celu określenia wszelkich zmian na sromie, w pochwie, szyjce, wielkości macicy i jej spoistości i kształtu, a w drugiej połowie ciąży przeprowadza badanie położnicze, mierząc obwód brzucha i notując wymiary miednicy.
Badania ginekologiczne powinny być wykonywane przed każda wizytą u lekarza, na ogół konieczne jest również badanie moczu. Badanie morfologiczne krwi wykonuje się przynajmniej trzykrotnie: na początku ciąży, w szóstym miesiącu i na 3 tygodnie przed rozwiązaniem . niedokrwistość w ciąży jest najczęściej wtórna , w następstwie zakażeń ogniskowych i może spowodować zaburzenia w rozwoju płodu. Na początku należy badanie cytologiczne , w celu wykluczenia skłonności do nowotworów oraz badanie rozmazu z pochwy na stopień czystości. Trzeci i wyższe stopnie czystości świadczą o obecności zakażenia w pochwie. Zakażenie to zwykle jest zwykle leczone przez stosowanie odpowiednich tabletek dopochwowych, zapisanych przez lekarza, w celu zapobieżenia wniknięcia zakażenia do jamy macicy i do cewki moczowej, a następnie do nerek.
W okresie ciąży należy unikać przyjmowania leków z wyjątkiem tych, które zaleci lekarz. Łożysko jest skuteczną bariera pomiędzy krążeniem matczynym a płodowym, jednakże substancje znajdujące się we krwi matki mogą trafić do płodu. Przyjmowanie więc niektórych leków w ciąży może doprowadzić do uszkodzenia zarodka czy płodu i wywołać poronienia albo poród przedwczesny.
Trzeba podkreślić, że poronienia oraz porody przedwczesne mogą powstać z różnych przyczyn niezależnie od przyjmowania leków, z powodu np. zakażeń, niedoborów pokarmowych, niedotlenienia i wpływu czynników szkodliwych. Specjalnej uwagi wymaga sprawa zapobiegania wadom wrodzonym. Przyczyna na ogół ich tkwi w 2 czynnikach lub całym zespole czynników genetycznych i środowiskowych. Na tle zmienionych czynników genetycznych należy rozważać działanie czynnika środowiskowego. Gdy działają 3 czynniki środowiskowe razem , efekt jest znacznie większy, niż wynikało by to z wpływu poszczególnych czynników.
Przy niestabilnym czynniku genetycznym w kształtowaniu wady mogą odgrywać rolę takie stany jak:
- niepowściągliwe wymioty
- doprowadzenie do wyniszczenia
- niedokrwistość
- uczulenia
- nieprawidłowa dieta
W populacji, w której predyspozycja do wady rozmieszczona jest prawidłowo, można zmniejszyć częstość wady już przez eliminację jednego czynnika. Natomiast dodanie czynnika – zwiększa liczbę wad. Zarówno płód jaki zespół matka-łożysko współdziałają z czynnikami zewnętrznymi i mogą je modyfikować. Największe niebezpieczeństwo dla zarodka, jeżeli chodzi o wady wrodzone, istnieje od 16-17 dnia, a zmniejsza się gdy organogeneza zostaje dokonana. W okresie późniejszym, płodowym charakteryzującym się wzrostem i dojrzewaniem funkcjonalnym, czynnik uszkadzający płód może spowodować opóźnienie wzrostu i dojrzewania funkcjonalnego, a więc wywołać zmiany patologiczne, występujące po urodzeniu.
Płód uszkadzać mogą również:
- czynniki fizyczne (promieniowanie X, hipotermia, niedotlenienie, nadmiar dwutlenku węgla i urazy mechaniczne)
- zakażenia
- hormony (nadnerczowe)
- brak lub nadmiar witaminy i nieodpowiednie ich porcje
- antymetabolity
- antybiotyki
- różne (salicylany, barwniki azotowe, thalidomid)
Fot. Pixabay.com
