Miażdżycą nazywamy przewlekłą chorobę, która polega na tworzeniu się zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych w błonie wewnętrznej oraz środkowej tętnic. Głównie umiejscawia się w aorcie oraz tętnicach wieńcowych i mózgowych.
W bardzo licznych przypadkach prowadzi do stwardnienia tętnic. Jednakże jak dotąd choroba tętnic nie została poznana. Przyjmuje się, że jej powstanie warunkuje hypercholesterolemia, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, niewłaściwy sposób odżywiania, zaburzenia krzepnięcia krwi, oraz stres. Na miażdżycę znacznie częściej chorują mężczyźni niż kobiety. Wraz z wiekiem to ryzyko staje się coraz większe. W leczeniu , jak i zapobieganiu miażdżycy bardzo dużą rolę przypisuje się diecie oraz aktywności ruchowej dostosowanej do indywidualnych możliwości.
Miażdżyca jako poważna choroba
Choroba osadza się w formie wysepek na błonie wewnętrznej tętnic. W początkowej fazie nabłonek gromadzi zwiększoną ilość cholesterolu i lipidów, które są transportowane pod błonę wewnętrzną tętnic. Takie zmiany można zaobserwować już u dzieci. Kolejny etap choroby to wapnienie powstałych ognisk, które prowadzą do miażdżycowego stwardnienia tętnic oraz do tworzenia się ubytków nad ogniskiem miażdżycowym. W efekcie choroba prowadzi do powstania owrzodzeń miażdżycowych. Cały proces chorobowy z upływem czasu doprowadza do zwężenia światła tętnic i utratę przez nich elastyczności.
Miażdżyca tworzy się w miejscach, w których następuje największe ciśnienie krwi, a więc są to duże układy krążenia (aorta i tętnice w bliskim jej sąsiedztwie). Choroba rozwija się we wszystkich tętnicach, ale pewne miejsca jej tworzenia są szczególnie niebezpieczne dla zdrowia i życia pacjenta.
Są to:
- naczynia wieńcowe – grożą zawałem i chorobą niedokrwienną serca,
- tętnice kręgowe i szyjne, które transportują krew do mózgu, mogą stanowić przyczynę występowania udarów i otępienia,
- tętnice kończyn dolnych, często zmienione chorobowo w przypadku cukrzycy – powodują tworzenie się zgorzeli, czyli tzw. stopy cukrzycowej.
Profilaktyka miażdżycy
Nie bez znaczenia w leczeniu i zapobieganiu miażdżycy tak wielką rolę odgrywa dieta i aktywność fizyczna. Największym błędem popełnianym przez pacjentów jest dostarczanie organizmowi zbyt dużej ilości pokarmów, czyli przejadanie się niż tego potrzebuje. Stanowi to przyczynę wzrostu cholesterolu w surowicy, a szczególnie jego frakcji LDL oraz trójglicerydów. Dlatego w celu zmniejszenia kaloryczności posiłków należy wyraźnie zmniejszyć ich ilość, ze szczególnym uwzględnieniem tłuszczów oraz cukrów prostych. Z kolei większą uwagę należy poświęcić spożywaniu owoców i warzyw, które stanowią źródło wielu witamin oraz błonnika. Kolejnym, bardzo ważnym elementem diety miażdżycowej jest odpowiednie przygotowywanie posiłków. Zamiast smażyć – gotujemy, pieczemy, grillujemy czy dusimy. Bez dodatku tłuszczu, który de facto powinien być zastępowany tłuszczem roślinnym, w którym zawarta jest duża ilość kwasów tłuszczowych nienasyconych. Zastępowanie tłuszczów zwierzęcych na rzecz roślinnych zaowocuje spadkiem ilości przyswajanego z pożywienia cholesterolu, a więc zmniejszy jego udział w surowicy. Kwasy tłuszczowe wielonienasycone wykazują działanie obniżające poziom lipidów. Największe źródła odnajdziemy w olejach roślinnych i w naturalnym tłuszczu z ryb. Ale to nie wszystko. Kwasy tłuszczowe mają działanie przeciwzakrzepowe, co w dużej mierze zapobiega zawałom serca. Jednakże, aby utrzymać takie właściwości zapobiegające zakrzepom należy spożywać oleje w wersji surowej. Ich podgrzewanie powoduje, że całkowicie tracą swoje dobroczynne właściwości. Stąd tak ważne jest wyeliminowanie z diety posiłków smażonych, z dużym udziałem tłuszczów zwierzęcych. Z tłuszczów roślinnych działanie odporne na wysoką temperaturę ma olej rzepakowy oraz oliwa.
Dieta miażdżycowa oprócz odpowiedniego podawania posiłków ma za zadanie ich spożywanie w określonych porach dnia i w odstępach czasu, których przerwa nie powinna przekraczać trzech i pół godzin. Wówczas organizm ma ułatwione zadanie na właściwe strawienie pokarmów.
Produkty zalecane w diecie cholesterolowej
Zaleca się spożywanie mleka i przetworów mlecznych, takich jak: chudego mleka czy odtłuszczonych serów twarogowych, a także kefirów, jogurtów i niskoprocentowych maślanek. Kolejny składnik to produkty zbożowe, a więc pieczywo razowe, kasze – jęczmienna czy gryczana, płatki, otręby, kiełki zbożowe, a także mąka razowa. W diecie nie można zapominać o mięsie, wędlinach i rybach. Należy zjadać jedynie chude gatunki mięs, wędlin oraz ryb, jak na przykład cielęcinę, wołowinę, kurczaka, polędwicę, szynkę, dorsza szczupaka, sandacza, pstrąga, lina czy flądrę. Jako dodatek do potrwa świetnie komponuje się jajko – w ilości 2-3 tygodniowo. Z tłuszczy decydujemy się na olej sojowy, słonecznikowy i oliwę. Margaryny tylko bez dodatku cholesterolu. Inne produkty to: ziemniaki gotowane lub pieczone, wszystkie warzywa i owoce, tylko herbaty ziołowe i kawy zbożowe, świeże soki warzywne i owocowe. Ze słodyczy miód, dżemy niskosłodzone i galaretki owocowe.
Produkty niezalecane w diecie cholesterolowej
Nie zaleca się spożywania:
- tłustego mleka, serów żółtych, kwaśnej śmietany, słodkich deserów jogurtowych,
- makaronów, pieczywa pszennego, bułek maślanych
- tłustych mięs, ryb i wędlin – łososia, karpia, halibuta,
- masła, smalcu, boczku, frytek, chipsów
- wzdymających warzyw,
- mocnych kaw i herbat, słodzonych soków i napojów,
- słodyczy, zwłaszcza gotowych ciast i ciastek.
Fot. Pixabay.com