Anoreksja dotyczy przede wszystkim kobiet. Jednak statystyki pokazują, że zaburzenie to dotyka coraz większej ilości mężczyzn. Obniża się także przeciętny wiek osób chorujących – przestają zadziwiać przypadki anoreksji u dziewczynek w wieku poniżej 12 lat.
Anoreksja jest jednym z najbardziej śmiertelnych schorzeń psychicznych. Jej leczenie jest trudne, długie i wymaga ogromnej pracy ze strony osoby chorej i jej najbliższych. Dlatego warto zwracać uwagę na najwcześniejsze oznaki tego zaburzenia odżywiania. Dlatego warto wiedzieć więcej.
Naukowcy wyodrębnili szereg cech determinowanych genetycznie, powiązanych z zaburzeniami odżywiania:
- BMI,
- wiek pojawienia się pierwszej miesiączki,
- obsesje związane z jedzeniem,
- skłonność do obsesyjności i perfekcjonizmu,
- podatność na stany lękowe,
z czego dwa ostatnie punkty są typowe dla anoreksji
Inne teorie wyjaśniające genetyczne podłoże anoreksji to między innymi:
- hipoteza przystosowania do głodówki w okresie migracyjnym (AFFH – ang. adapted to flee famine hypotesis) – anoreksja jest zaburzeniem biologicznym mózgowego mechanizmu regulującego poczucie głodu, a nie chorobą psychiczną, i jest genetycznym dziedzictwem po naszych przodkach, którzy kilkanaście tysięcy lat temu prowadzili koczowniczy tryb życia. W sytuacjach wymuszających ograniczanie jedzenia, czyli np. poszukiwanie nowych miejsc do osiedlenia, organizm nadal potrafił funkcjonować intensywnie.
- Anoreksja jako zaburzenie określonej genetycznie homeostazy pomiędzy utrzymywaną dietą i masą ciała.
Czynniki biochemiczne
Jako czynniki biochemiczne należy rozumieć zaburzenia dotyczące określonych substancji odpowiedzialnych za kontrolowanie fizjologii organizmu – hormonów, enzymów, czy neuroprzekaźników. Główna trudność w identyfikacji czynników z tego kręgu odpowiedzialnych za anoreksję wynika stąd, że nie zawsze jest możliwe określenie czy obserwowane zmiany są przyczyną czy też skutkiem choroby. Wyniki wstępnych badań pokazują, że w tym zakresie należy brać pod uwagę:
- dysfunkcje ośrodków mózgowych regulujących określone procesy metaboliczne (np. związanych z odczuwaniem głodu);
- brak równowagi pewnych neuroprzekaźników – szczególnie serotoniny, neuroprzekaźnika, którego poziom wpływa na nastrój, sen, potrzeby seksualne, apetyt;
- podwyższony poziom kortyzolu, hormonu współodpowiedzialnego m.i. za poziom glukozy we krwi, często nazywanego hormonem stresu;
- zaburzenia funkcjonowania mózgowego mechanizmu nagrody, związanego z dopaminą;
- zmiany w mózgu spowodowane komplikacjami w okresie płodowym, a w szczególności nieprawidłowości u matki osoby chorej na anoreksję, w czasie ciąży (cukrzyca ciążowa, podwyższone ciśnienie tętnicze, przedwczesne starzenie się łożyska, anemia).
Przyczyny anoreksji
- Zaburzone postrzeganie obrazu własnego ciała – chorzy nie zdają sobie sprawy z tego, jak bardzo są wyniszczeni, nie widzą swojej chudości.
- Niezadowolenie z figury – prowadzi do obsesyjnego myślenia o jedzeniu i strachu przed przybraniem na wadze, co powoduje stosowanie diet odchudzających zwiększających ryzyko zaburzeń jedzenia.
- Przekonanie, że szczupła sylwetka jest pomocą w życiu – wiele nastolatek jest przekonanych, że ładna figura pomoże im zdobyć dobrą pracę, znaleźć chłopaka, zapewni sympatię rówieśników oraz pozycję w rodzinie.
- Negatywny stosunek do dojrzewania – dziewczęta cierpiące na anoreksję unikają kontaktu z innymi osobami, zwłaszcza z chłopcami. Zaprzeczają własnej seksualności. Często towarzyszy temu poczucie niepewności własnej atrakcyjności.
- Lęk przed “dorosłością” – część kobiet cierpiących z powodu anoreksji boi się dojrzałości fizycznej i psychicznej. W wyniku unikania jedzenia sylwetka pozostaje podobna do dziecka przed okresem pokwitania, miesiączka nie pojawia się lub zanika.
- Niska samoocena i brak wiary w siebie – osoby chore są solidne, koncentrują się na nauce, cechuje je duża potrzeba sukcesu, ale także niepewność, lęk przed niepowodzeniami, nadmierny krytycyzm wobec siebie.
Zmiany fizyczne i psychiczne u osób cierpiących na anoreksję:
- wyniszczenie
- zwolnienie czynności serca i tętna
- niskie ciśnienie kr
- wzdęcia
- zaparcia
- obrzęki dłoni i stóp
- dezorientacja/zakłopotanie
- nastroje depresyjne (poczucie beznadziejności, niska samoocena)
- izolowanie się od otoczenia
- bezsenność
- zachowania obsesyjno – kompulsywne, zwłaszcza w odniesieniu do jedzenia
- krótki oddech
- sucha, łuszcząca się skóra
- meszek na twarzy i ciele
- znaczna utrata włosów
- zimne dłonie
- nadmierne pocenie się stóp
- niedokrwistość (anemia)
- brak miesiączki lub bardzo wydłużone okresy między menstruacjami (kobiety)
- drażliwość
- częste bóle głowy
- zawroty głowy
- omdlenia
- podkrążone oczy
- bladość skóry
Fot. Pixabay.com